‘Ik laat liever een troep achter dan een betere wereld voor mijn kinderen’
Verduurzamen, wie heeft eigenlijk dat woord bedacht? Ver van ver weg, te ver om je er eigenlijk nu al druk om te maken. Duur, daar houden we niet van, zeker niet in Nederland. Zamen, is dat samen? Hela, ik doe wat ik wil, ik weet echt wel wat goed is. Zo, die zit. Verzet is dan een natuurlijke reactie.
Het Engelse woord voor Verduurzaming is Sustainablility. En dat vertaalt zich dan weer terug in Houdbaarheid. Now we’re talking. Want hoe houdbaar is je gasketel? Of, hoe houdbaar is het blijven delven van grondstoffen waarbij we de natuur steeds verder verwoesten en die bovendien gewoon opraken? Of, hoe houdbaar is het slopen en wegsmijten van bouwmaterialen om morgen weer nieuwe te leveren, zo goed als dezelfde, in een nieuwe verpakking en gemaakt vanuit die juist genoemde grondstoffen.
En als we het daar over hebben ken ik eigenlijk niemand die zegt ga zo maar door, ik laat liever een troep achter dan een betere wereld voor mijn kinderen. En dan ben je in gesprek. Geen verzet, wel samen en de aandacht is even af van duur. Want als geld zo goedkoop is, hoe duur is dan duur? Is geld niet gewoon verkeerd verdeeld?
Goed voorbeeld doet volgen. Onze overheid heeft daar moeite mee. Talloze voorbeelden passeren dagelijks de revue: Windmolens in Noord Holland die het uitzicht verpesten en discutabel dicht bij woningen staan waarbij de groene energie opgaat aan datacenters en niet naar de bewoners gaat die er wel last van hebben. Zonnepanelen, fantastisch, behalve als ze door dwangarbeid worden geproduceerd en zo gemaakt zijn dat ze niet uit elkaar te peuteren zijn als ze over een jaar of 20 weer van die daken komen en dan dus een afvalprobleem worden. Onze eigen regering die een gigantisch renovatieproject opzet rond het Binnenhof en er doodleuk gasketels in laat ontwerpen. En nu we het toch over gas hebben, daar moesten we toch van af? Om die Groningers niet nog verder te verscheuren? Of gaat het om die verduurzaming, emotie of ratio? En dan onze eigen V&D in Oss. We kappen de bomen, we slopen de muren en smijten alles weg totdat een bewoner er zelf om vraagt of die niet wat mag hebben om te bewaren, her te gebruiken. Moet die dat verzinnen?
Vaak zie je dat een oplossing het doel wordt
En hiermee komen we op SDG 12, het voorkomen van het uitputten van grondstoffen, het verstandig er mee omgaan en het voorkomen van verspilling. Ah, mooi, mijn dagelijks werkveld. In de bouw dus wel te verstaan.
We snappen dat het groots gebruiken van beton een enorme wisselt trekt op grondstoffen en een fantastische bijdrage levert aan de productie van CO2 waar we al veel te veel van hebben. Nou heb ik best veel beton producenten en slopers ontmoet en die zijn heel goed in staat de cirkel te sluiten waarbij sloopbeton weer hoogwaardig terugkomt als nieuwe beton. Met niet of nauwelijks toevoeging van nieuwe grondstoffen. Duurder? Niet of nauwelijks. Lastig? Best wel, want een nieuwe keten moet breed samenwerken, vraagt om structureel anders te gaan werken. Voorgeschreven in de bouwplannen? Bijna nooit, of zo dat het veel gemakkelijker is om nieuw beton te gebruiken. Dus doen we maar wat we altijd al deden. In plaats van een structurele systeemverandering aan te gaan.
En een andere reactie in de bouw is dan het wegrennen van beton. Hoera, bouw in hout. Gebouwen worden van top tot teen in hout ontworpen. Of voorzien van natuurlijke isolatie waarbij we hennep gaan telen in Zeeland, een inasief, waarvan we de gevolgen qua biodiversiteit nog niet kunnen overzien. Is het doel hier dan verbeteren of afzetten tegen? Is een oplossing een doel geworden?
Want vaak zie je dat een oplossing het doel wordt. Van het gas af. Bouwen in hout. CO2 opslaan in plaats van voorkomen. Want we zijn een beetje in paniek. Want we hebben geen tijd meer. Want we doen niet genoeg. We hebben onze handtekening gezet onder doelen maar traineren de ingrepen. Zo erg dat zelfs onze eigen regering door de rechter tot actie moet worden gemaand door Urgenda.

Een beetje visie vanuit de overheid zou helpen
Systeemverandering alleen kan uiteindelijk de structureel benodigde route naar verduurzaming borgen. Maar de tijdsdruk neemt toe en zo werken we onszelf in de nesten. Omdat systeemverandering tijd kost omdat je dan stap voor stap moet leren hoe het ook kan maar dan op een manier die we niet eerder geleerd hebben, die we niet gewend zijn te doen. Doelgericht, maar wel een ver doel waarvan je nog niet precies de details kent. Beetje als het opgroeien van een peuter. Die leer je ook niet meteen wiskunde.
Pessimistisch? Helemaal niet. Talloze voorbeelden vanuit de industrie, maar ook vanuit gedreven burgers die allemaal grote of kleine initiatieven inbrengen die we steeds beter aan elkaar weten te knopen. Dat systeem weten wij best te veranderen. Maar een beetje visie vanuit de overheid zou helpen. En daar wringt de schoen. Want in een 4-jarige regeerperiode denken we steeds aan de volgende verkiezingen, aan korte termijn dus, en hoeveel kiezers ik dan ophaal. Los van idealen lijkt het wel eens. Dus wil je als politicus ook weer niet te lastig of sturend zijn. Maar ja, gelukkig hebben we dan bijvoorbeeld Urgenda die oplet. Cirkeltje rond? Met piepen en kraken, Maar we komen er wel. Nog een paar generaties raar weer, verdwijnen van diersoorten, klimaatmigratie, boze burgers en nog veel meer, maar uiteindelijk leert de natuur de mens in toom te houden.
Alexander van den Buuse, bestuurslid Global Goals Oss